**

CANNABIS SATIVA L. (Κάνναβη)

**

…Δεν ήταν συνηθισμένος στο χασίς… είχε μια φοβερή ευθυμία και γέμισε την αίθουσα με γέλια. Λίγο αργότερα κατέρρευσε προς τα πάνω στο μαρμάρινο πάτωμα και έγινε θύμα παραισθήσεων… Αραβικές νύχτες «Η ιστορία των χρηστών κάνναβης»

Ιστορία

Η κάνναβη εισήχθη κατά την ιστορία από την Ινδία στο Ιράν στο Χορασάν από κάποιο προσκυνητή οδοιπόρο. Από εκεί εξαπλώθηκε στην Χαλδαία, στη Συρία, την Αίγυπτο και την Τουρκία. Είναι πολύ πιθανό πως συντροφεύει τους ανθρώπους από την εποχή της εμφάνισης της γεωργίας, περίπου πριν 10000 χρόνια. Καλλιεργήθηκε για τις ίνες, το έλαιο, τους θρεπτικούς σπόρους και τους βλαστούς με την ψυχοενεργή δράση. Ίνες κάνναβης χιλιάδων ετών βρέθηκαν στη Κίνα. Ο αυτοκράτορας και βοτανολόγος Σεν Ναγκ, έγραψε για την κάνναβη τον 28 αι. π.Χ., συστήνοντας τη χρήση για τους ρευματικούς πόνους, δυσκοιλιότητα και γυναικείες διαταραχές. Η κάνναβη κάνει τον άνθρωπο να επικοινωνεί με τα πνεύματα και ελαφρύνει τον πόνο σημείωσε. Επίσης χρησιμοποιούνταν σε μαγικές τελετές μαντικής τέχνης. Αργότερα το 200 μ.Χ. ο βοτανολόγος και χειρούργος Χουά Τούο το χρησιμοποίησε ως αναισθητικό. Στην Ινδία, ενσωματώθηκε πλήρως στην παραδοσιακή λαϊκή ιατρική. Το φυτό αναφέρεται στην αρχαία Άρθα Βέδα και συνιστούνταν για ποικίλα προβλήματα όπως ανακούφιση δυσεντερίας, βελτίωση χώνευσης, καταπράυνση πονοκεφάλου και βελτίωση κριτικής ικανότητας. Στα Ινδουιστικά τάντρα περιγράφεται ως μεθυστικό δυναμωτικό και ότι από αυτό το φυτό έφτιαχναν το «χάπι της χαράς». Τα αρχαιολογικά ευρήματα δείχουν και τους Ασσύριους να την χρησιμοποιούν για θυμίαμα από την πρώτη χιλιετία π.Χ. Η ανάλυση δε μαλλιών σε μούμια τοποθετεί την χρήση στην αρχαία Αίγυπτο παλαιότερα το 1070 π.Χ. Κατά την πρώτη χιλιετία επίσης επεκτάθηκε στην Αφρική. Στα πρώτα Αραβικά χειρόγραφα περιγράφεται ο κήπος του Καφούρ ως σημαντικός τόπος χρήσης για φακίρηδες. Η κάνναβη αναφέρεται ακόμα και στην Βίβλο ως πανάγκ, στον Ιεζεκιήλ 27:17 και η λέξη αυτή έχει ιδεολογική συνάφεια με την σανσκριτική μπχαγκ. Μήπως τα οράματα του Ιεζεκιήλ είναι αποτέλεσμα της κάνναβης? Ο Ηρόδοτος την αναφέρει κατά το 450 π.Χ. όπου την χρησιμοποιούσαν οι Σκύθες ιππείς της Κεντρικής Ασίας. Μια υδρία που βρέθηκε στο Βερολίνο 500 π.Χ. περιέχει φύλλα και σπόρους κάνναβης. Το 200 μ.Χ. ο Γαληνός έγραψε ότι προσφερόταν στους επισκέπτες και ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος την ανέφερε στο βιβλίο του Naturalis Historia το 77 μ.Χ. Η παλαιά καλή Αγγλία το υιοθέτησε κατά την Αγγλοσαξονική περίοδο 400-1100 μ.Χ. και το φυτό καλλιεργούνταν σε μεγάλη κλίμακα για τις ίνες του. Τον 13ο αιώνα ο Μάρκο Πόλο αφηγούνταν το μύθο του χασισάν (αραβ. Hashishan > λατινικά assassin: συνεκδ. = δολοφόνος) των ακολούθων ενός μυστηριώδους «Γέρου του Βουνού» που τους μεθούσε με κάνναβη και γυναίκες και κατόπιν τους χρησιμοποιούσε σε μια σεκτα δολοφόνων που είχε φτιάξει. Παράλληλα οι Ισπανοί ναυτικοί την ταξίδεψαν στη Χιλή 1545 και Περού 1554 ωστόσο αναλύσεις σε περουβιανές μούμιες 200 – 1500 μ.Χ. έδειχναν ίχνη κάνναβης που αποδεικνύουν και προηγούμενη επικοινωνία ανάμεσα σε Ασία και Αίγυπτο! Οι Αφρικανοί που έφτασαν ως δούλοι στη Νότια Αμερική βοήθησαν την επέκταση και εκεί. Οι βρετανοί ναυτικοί διένειμαν ευσυνείδητα την κάνναβη στο Καναδά 1606 και Βιρτζίνια 1611. Οι Ινδιάνοι Τεπεκάνο στο βορειοδυτικό Μεξικό το χρησιμοποιούσαν για τις ψυχοδιεγερτικές ιδιότητες της. Το 1840 ο Γάλλος γιατρός Ζακ-Ζοζεφ Μορό δημοσίευσε αρκετές εργασίες για τη χρήση σε ψυχικές παθήσεις. Το 1846 μαζί με τον Τεοφίλ Γκοτιέ ίδρυσαν τη Λέσχη Χρηστών Χασίς όπου αποτέλεσε σημείο αναφοράς για συγγραφείς όπως ο Αλέξανδρος Δουμάς, Ονορέ ντε Μπαλζάκ, Σαρλ Μποντλέρ και πολλοί άλλοι. Το 1894 η Βρετανική κυβέρνηση ανήσυχη εξαιτίας της εξάπλωσης στις βρετανικές αποικίες ανέθεσε την έκδοση του διάσημου επτάτομου έργου «Έκθεση Επιτροπής Φαρμακευτικών Προϊόντων Κάνναβης», όπου κατέληγε ότι η κάνναβη δεν επηρεάζει την υγεία και η μέτρια χρήση δεν επηρεάζει το μυαλό.

Βοτανική Ταξινόμηση

ΤΑΞΗ Urticales ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ Cannabaceae ΕΙΔΟΣ Cannabis sativa L Το όνομα του φυτού είναι πιθανότατα Σημιτικής προέλευσης, Ελληνικά Κάνναβις, Λατινικά Kannabis, Αγγλικά Cannabis. Στην Γαλλία χρησιμοποιείται η λέξη chanvre, στην Ιταλία canaba, στη Γερμανία hanf και στην Ισπανία canamo. Στην πρώιμη Σουμεριανή γλώσσα χρησιμοποιούνταν η λέξη «kanubi», που σημαίνει «κάνα των δύο» (φύλλων), ίσως λόγω του γεγονότος ότι η κάνναβη έχει χωριστά αρσενικά και θηλυκά. To όνομα, Cannabis sativa, δόθηκε από τον βοτανολόγο Γκασπάρ Μπόχιν, που σημαίνει, σαν καλάμι (cannabis) και σπαρμένο ή φυτεμένο (sativa). Είναι από τα αρχαιότερα φυτά που καλλιεργήθηκε όχι όμως για τροφή. Πατρίδα της θεωρείται η Κεντρική Ασία (Ινδία, Ιράν & Κίνα. Η κάνναβη αποτελούσε ένα από τα κύρια φάρμακα της Ασσυριακής φαρμακοποιίας, που ονομαζόταν gan-zi-gun-mu δηλαδή το «φάρμακο που απομακρύνει το μυαλό». Το γένος της κάνναβης (Cannabis) ανήκει στην οικογένεια των Canabaceae (Κανναβοειδών), που ανήκει στην τάξη Urticales. Είναι ένα διπλοειδές φυτό με αριθμό χρωματοσωμάτων 2n=20.Το γένος αυτό περιλαμβάνει διάφορα είδη (αριθμός αποδεκτών ονομάτων ειδών μέχρι 104). Σύμφωνα με τον Schultes et al. (1974), η κάνναβη αποτελείται από τρία είδη, που καθένα έχει τις δικές του ποικιλίες: Cannabis sativa L. Cannabis indica Cannabis ruberalis Σύμφωνα με τους Small & Cronquist (1976), η Cannabis sativa αποτελείται από 2 υποείδη, καθένα από τα οποία έχει τις δικές του ποικιλίες. Τα είδη παρόλο που μοιάζουν μορφολογικά έχουν μεγάλες διαφορές κυρίως στην περιεκτικότητα σε THC (τετραυδροκανναβινόλη). Μέχρι τώρα έχουν ταυτοποιηθεί πάνω από 75 συστατικά τα οποία ονομάζονται κανναβινοειδή (Cannabinoides).

Χρησιμοποιούμενα μέρη & εφαρμογές στην Βιομηχανία

Εκτός από τον σπόρο και τις ίνες ένα τρίτο υποπροϊόν είναι το “hurds” δηλαδή τα θρυμματισμένα κομμάτια του ξύλινου πυρήνα της κάνναβης. Τα “hurds” μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε πάρα πολλές εφαρμογές όπως χαρτοπολτό, συνθετικές σανίδες, υπόστρωμα για καλλιέργεια, βιολογικά φίλτρα, σπίτια ζώων. Επίσης είναι 50% πιο απορροφητικά από τα ροκανίδια του ξύλου και μετατρέπονται πιο γρήγορα σε κοπρόχωμα. Τέλος μπορούν να χρησιμοποιηθούν σαν πρώτη ύλη για χημικά προϊόντα όπως το σελοφάν, το ρεγιόν και πολλά άλλα βιομηχανικά υλικά. Κάποιες μόνο εφαρμογές από τα χρησιμοποιούμενα μέρη της κάνναβης παρουσιάζονται στο ακόλουθο σχέδιο: Ίνες υφάσματα σχοινιά οικοδομικά υλικά χαρτί έπιπλα ηλεκτρικά είδη αυτοκίνητα “Hurd” οικοδομικά υλικά χαρτί έπιπλα ηλεκτρικά είδη αυτοκίνητα χρήματα πλαστικά & πολυμερή λιπαντικά & καύσιμα ενέργεια & βιομάζα λιπάσματα Σπόροι αυτοκίνητα χρήματα πλαστικά & πολυμερή λιπαντικά & καύσιμα ενέργεια & βιομάζα λιπάσματα διατροφή κτηνιατρική δημόσια υγεία

Χημεία της κάνναβης

Η κάνναβη περιέχει πλήθος χημικών ουσιών, αλλά η φαρμακολογική της δράση οφείλεται κυρίως σε μια ομάδα τερπενοφαινολών που ονομάζονται κανναβινοειδή. Ο Turner καθόρισε τον αριθμό των συστατικών της κάνναβης σε 426, εκ των οποίων τα κανναβινοειδή ξεπερνούν τα 60. Μέχρι στιγμής δεν είναι γνωστό εάν κάποιες από αυτές τις χημικές ενώσεις δρουν συνεργιστικά με τα κανναβινοειδή ή εάν γενικώς επηρεάζουν τη φαρμακολογική δράση της κάνναβης. Από τα μέχρι στιγμής γνωστά κανναβινοειδή, μόνον η Δ9- και η Δ8- τετραυδροκανναβινόλη ασκούν παρόμοιες φαρμακολογικές δράσεις με τα αδρά μέρη του φυτού της κάνναβης (μαριχουάνα, φούντα ή χασίς), χωρίς όμως να υπάρχει απόλυτη ταύτιση. Τα σημαντικότερα φυσικά κανναβινοειδή είναι η κανναβιδιόλη (CBD), η Δ9- τετραυδροκανναβινόλη (Δ9 – THC), το ισομερές της Δ8- τετραυδροκανναβινόλη (Δ8 – THC) και η κανναβινόλη (CBN). H σειρά αναφοράς τους αντιπροσωπεύει και τη βιοσυνθετική τους οδό μέσα στο φυτό.
Η βασική δομή των κανναβινοειδών περιλαμβάνει τρεις δακτυλίους έναν τερπενικό, έναν πυρανικό και έναν αρωματικό. Ο αρωματικός δακτύλιος φέρει ένα υδροξύλιο, συνήθως στη θέση 1, το οποίο πρέπει απαραίτητα να είναι ελεύθερο ή συνδεδεμένο με μια ευκόλως αποσπώμενη ομάδα ,αλλιώς παύει να είναι δραστικό. Στα ευρωπαϊκά φυτά, υπερτερεί ποσοτικά το κανναβιδιολικό οξύ που μετατρέπεται σε κανναβιδιόλη, ενώ τα φυτά που προέρχονται από θερμότερα κλίματα περιέχουν κυρίως οξέα της Δ9 – THC. Σε συνθήκες αποθήκευσης υπολογίζεται ότι η οξείδωση της Δ9 – THC προς CBN (στερείτε φαρμακολογικών ιδιοτήτων) γίνεται με ταχύτητα 3-5% το μήνα. Στο φρέσκο φυτό CBN δεν υπάρχει αλλά αυτή δημιουργείται κατά την αποθήκευση και αποξήρανση. Υπάρχουν 5 «χημικοί φαινότυποι» κάνναβης: 1. υψηλή αναλογία Δ9 – THC προς CBD 2. παρόμοια αναλογία 3. χαμηλή αναλογία Δ9 – THC προς CBD 4. που συνοιδεύεται από την παρουσία μονομεθυλαιθέρα της κανναβιγερόλης (ιαπωνικά δείγματα) 5. μεγάλη αναλογία της προπύλ- Δ9–THC δείγματα από το Νεπάλ Στη μέθοδο του πηλίκου Δ9–THC + CBN / CBD είναι μεγαλύτερο της μονάδας στην ινδική και μικρότερο στην κλωστική κάνναβη.

Κάνναβη στη Θεραπευτική πράξη

Η ανακάλυψη του Ενδοκανναβινοειδούς Συστήματος μας δίνει την δυνατότητα να δούμε πως λειτουργεί θεραπευτικά η κάνναβη. Μετά τη διαπίστωση λοιπόν αυτού του ενδογενούς συστήματος ρύθμισης για ομοιόσταση και ισορροπία το μεγαλύτερο μέρος της θεραπευτικής επίδρασης του φυτού της κάνναβης μπορεί να ερμηνευτεί. Η ερμηνεία λοιπόν που έχει μεγάλη αποδοχή είναι ότι τα κανναβινοειδή συστατικά της Cannabis sativa ενισχύουν και μιμούνται τις θεραπευτικές λειτουργίες της ομοιόστασης. Αυτές τις εκτελεί το Ενδοκανναβινοειδές Σύστημα σε όλο τον οργανισμό και για όλες τις διαταραχές. Τελείως περιγραφικά παρουσιάζονται κάποιες μόνο παθήσεις που βοηθά η κάνναβη: γλαύκωμα: από μελέτες φαίνεται ότι ιδιαίτερη επίδραση στη μείωση της IOP εμφανίζει η κανναβιγερόλη επιληψία: η σχέση μεταξύ της επιληψίας ως διαταραχής και του Ενδοκανναβινοειδούς Συστήματος, που θέλει να εξουδετερώσει ή να εξισορροπήσει τη διαταραχή της ομοιόστασης, φαίνεται από την αύξηση της πυκνότητας των κανναβουποδοχέων CB1 & CB2 στην περιοχή της επιληπτικής εστίας, όπως για παράδειγμα στον κροταφικό λοβό, όταν έχουμε επιληψία κροταφικού λοβού. Η CBD φαίνεται στην παρούσα περίπτωση να είναι εκείνη η ουσία για χαλαρωτική και σπασμολυτική επίδραση. Κατά πλάκα σκλήρυνση: πρόσφατα έχουν παρουσιαστεί πολλές μελέτες κυρίως για το sativex σε σχέση με την σπαστικότητα με πολύ καλά και φιλόδοξα αποτελέσματα Βλάβες σπονδυλικής στήλης – δυστονία: η χορήγηση CBD μετρίασε την πρόοδο της ασθένειας τόσο σε πειραματόζωα όσο και σε ανθρώπους, η δυνατότητα της CBD μελετάτε και για το σύνδρομο Tourette. Αναλγησία: σχετικοί με τη ρύθμιση του πόνου είναι οι CB1, η αναλγητική επίδραση τους ενεργοποιείται από τους ανάλογους «αγωνιστές» (κανναβοκλειδιά) όπως η ανανταμίδη, η Δ9–THC και συνθετικά κανναβινοειδή. Ινομυαλγία: η χορήγηση του nabilon (συνθετικού κανναβινοειδούς) μείωσε σημαντικά τον πόνο σε 40 ασθενείς με FM και ήταν καλά ανεκτή, επίσης 2,5 – 15 mg THC για 3 μήνες ανέφερε μείωση του πόνου. Ρευματοειδής αρθρίτις: το ινστιτούτο Ρευματολογίας του Λονδίνου έχει δείξει από το 2000 σε ποντίκια με χορήγηση CBD προστασία αρθρώσεων από βλάβες και αποτελεσματικό σταμάτημα της διαταραχής. Αντιφλεγμονώδεις δράση: οι αντιφλεγμονώδεις δράσεις των κανναβινοειδών μεσολαβούνται από τους CB2 κανναβουποδοχείς που συμμετέχουν και σε τοπική αναλγητική επίδραση. Ειδικότερα η CBD έχει βρεθεί να έχει περισσότερο αποτελεσματική δράση από την ασπιρίνη ως αντιφλεγμονώδης παράγοντας. Νόσος του Parkinson: η Δ9 Τετραυδροκανναβιβαρίνη αποδείχτηκε παράγοντας ανακούφισης των συμπτωμάτων της νόσου και επιβραντικός στο προχώρημα της. Επίσης η CBD μειώνει τα ψυχωτικά συμπτώματα τα οποία δεν μπορούν τα συμβατικά ψυχοφάρμακα που την χειροτερεύουν. Τραυματική βλάβη εγκεφάλου: μέσω των CB1 κανναβουποδοχέων, των οποίων η ενεργοποίηση μειώνει το μέγεθος των βλαβών στον εγκέφαλο, σε εργασία του 2012 ενέσιμη THC σε πολύ μικρές δόσεις προστάτεψε τα εγκεφαλικά κύτταρα πειραματόζωων από εγκεφαλική βλάβη και διατήρησε τη γνωστική τους λειτουργία. Επίσης σε εργασία του 2013 η CBD αποδείχθηκε προστατευτική σε διαταραχές των νευρικών συνάψεων λόγω σιδήρου. Τέλος τα τελευταία χρόνια έχει μεγαλώσει το ενδιαφέρον για την επίδραση των κανναβινοειδών και ιδιαίτερα του sativex για την ασθένεια του Huntington. Alheimer: πειράματα με το συνθετικό κανναβινοειδές WIN55, 212-2 έδειξαν μειωμένη νευροτοξικότητα σε πειραματόζωα και μείωση της φλεγμονής, σε ανθρώπινους εγκεφαλικούς ιστούς με την ασθένεια. Ομοίως, η THC ανέστειλε το ένζυμο ACHE που είναι συνδεδεμένο με την ανάπτυξη αμυλοειδών πλακών, βασικό γνώρισμα της ασθένειας, πολύ καλύτερα από συμβατικά φάρμακα. Επίσης η κάνναβη και συγκεκριμένες δραστικές της σε κάθε περίπτωση βρέθηκαν να βοηθούν σε ψυχικές διαταραχές (PTSD, κατάθλιψη, αϋπνία), σε ψυχώσεις (σχιζοφρένεια, μανιοκατάθλιψη), σε άλλες παθολογικές διαταραχές (σακχαρώδης διαβήτης, hiv aids, νόσο του crohn). Επιπρόσθετα έχει αποδεδειγμένα ορεξιογόνες ιδιότητες, αντιεμετικές, αντιμικροβιακές. Βοηθάει στα οστα, στο ήπαρ, στο ουροποιητικό και την ακράτεια, στο δέρμα και στο βρογχικό άσθμα. Τέλος χρησιμοποιείται κατά κόρον στην εναλλακτική προσέγγιση όλων σχεδόν των ειδών καρκίνου με εξαιρετικά αποτελέσματα. Αναλυτικότερα στο βιβλίο του κου Γιώργη Οικονομόπουλου «Το ίαμα κάνναβη» (του οποίου και δανειστήκαμε στοιχεία από το βιβλίο του στα προαναφερθέντα) μπορεί ο αναγνώστης να δει πάρα πολλά στοιχεία και επιστημονικά δεδομένα άρθρα και μελέτες για όλα τα θέματα που προαναφέρθηκαν και φυσικά για το θέμα κάνναβη και καρκίνος.

Υπαίθρια καλλιέργεια κάνναβης

Το χωράφι προετοιμάζεται με ανοιξιάτικο όργωμα για την καταστροφή των ζιζανίων, συγκράτηση υγρασίας, αερισμό εδάφους, καλή γενικά δομή του εδάφους και αποφυγή συμπίεσης του. Σαν καλλιέργεια έχει κάποιες απαιτήσεις σε ανόργανη θρέψη και λίπανση οι οποίες αναφέρονται αναλυτικά στο βιβλίο του κου Νικολαίδη Κάνναβη το φυτό και η καλλιέργεια του. Λόγω του ύφους και της βιοδυναμικής προσέγγισης και νοοτροπίας δεν θα αναφερθούμε περαιτέρω λόγω της αποκλειστικής χρήσης του 500 και διαφόρων άλλων βιοδυναμικών παρασκευασμάτων. Επίσης η χρήση ΕΜ μπορεί να βοηθήσει πάρα πολύ στην καλλιεργητική πρακτική. Στην φυτοπροστασία πέρα των βιοδυναμικών παρασκευασμάτων, ΕΜ και οι μυκόριζες και άλλοι ωφέλιμοι μικροοργανισμοί και βακτήρια συμβάλλουν στην πλήρη απουσία χημικών πρόσθετων και φαρμάκων. Η σπορά γίνεται μέσα Μαρτίου με μέσα Απριλίου, γενικά πρώιμες σπορές έχουν σημαντικές επιδράσεις στην απόδοση των στελεχών και σπόρου γιατί το φυτό εκμεταλλεύεται καλύτερα την υγρασία του εδάφους. Γενικά η σπορά γίνεται όταν οι θερμοκρασίες σταθεροποιηθούν γύρω στους 8-10ο C. Η ακριβής μέρα γίνεται βάση το βιοδυναμικό ημερολόγιο της Maria Thun παρατηρώντας τις ευνοϊκές μέρες για φύτεμα (root days). H σπορά γίνεται, είτε μηχανικά με σπαρτικές σιταριού, είτε μπορεί και με το χέρι χειρωνακτικά. Το βάθος σποράς είναι 8 φορές το μέγεθος του σπόρου. Ανάλογα τις ποικιλίες που θα χρησιμοποιηθούν έχουν οι εξής πυκνότητες σποράς: 1. Για παραγωγή ινών 200000-250000 φυτά στο στρέμμα, 14-16 εκατοστα αποστάσεις γραμμών, 4-6 κιλά σπόρο στο στρέμμα 2. Για παραγωγή σπόρου 100000-150000 φυτά στο στρέμμα, 50 εκατοστά αποστάσεις γραμμών, 1,5-3 κιλά σπόρο στο στρέμμα Είναι γενικά απαιτητικό φυτό σε υγρασία 300-500 mm νερού / στρέμμα (1 mm 1000 λίτρα νερό). Η απόδοση εξαρτάται από την υγρασία τους μήνες Ιούνιο και Ιούλιο. Η υψηλή υγρασία μπορεί να ευνοήσει την ανάπτυξη παθογόνων μυκήτων για αυτό πρέπει να έχουμε προνοήσει για την χρήση κάποιων ωφέλιμων μυκήτων που πιθανώς να ανταγωνιστούν τέτοιους πληθυσμούς εν τη γενέση τους. Το φυτό της κάνναβης έχει πλήθος εχθρών και ασθενειών όπως έντομα, μύκητες, βακτήρια, ιούς κα. Ο κύριος ρόλος της THC φαίνεται ότι είναι η προστασία του φυτού από τους χορτοφάγους και παθογόνους οργανισμούς. Ζημιές λοιπόν έχουν αναφερθεί από τη κάμπια Heliothis armigera (καλοκαίρι), από τη πυραλίδα του αραβόσιτου Ostrinia nubilalis, από το λεπιδόπτερο Grapholita delineana και το σκαθάρι Flea beetle και τη Liriomyza sp. Σε ορισμένες κλιματολογικές συνθήκες πρόβλημα δημιουργούν οι νηματώδεις (Meloidogyne sp). Ασθένειες που έχουν αναφερθεί είναι ο βοτρύτης (Botrytis cinerea) και η σκληρωτίνια (Sclerotinia sp.). Eπίσης προσβάλλεται από περονόσπορο, σεπτόρια (Septoria sp.), σκουριά της κάνναβης (Melamspora cannabina) και φουζάριο (Fuzarium sp). Παρασιτεί η οροβάγχη (Orobanchae ramose) και η κουσκούτα. Τέλος ο ισχυρός άνεμος προκαλεί πλάγιασμα των φυτών και οι ώριμοι σπόροι αποκολλούνται και πέφτουν. Επίσης το χαλάζι αποκόπτει τα στελέχη οπότε δημιουργεί αρκετούς κλάδους το άχυρο μεταβάλλεται και η ποιότητα των ινών υποβαθμίζεται. Αναλυτικότερα στοιχεία συγκομιδής, αποδόσεων, ποικιλιών και στοιχεία καλλιέργειας όπως προαναφέραμε μπορείτε να βρείτε στο βιβλίο του κου Νικολαίδη που προς το παρόν είναι το μοναδικό με τέτοιο αντικείμενο όσο είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε.

Μειονεκτήματα από τη χρήση κανναβινοειδών στη θεραπευτική

Η έλλειψη οξείας τοξικότητας αποτελεί το σημαντικότερο πλεονέκτημα των κανναβινοειδών. Ωστόσο υπάρχουν και κάποια μειονεκτήματα που οφείλουμε να αναφέρουμε: Καταστολή: γίνεται εμφανής με υπνηλία, σύγχυση και λειτουργία μνήμης, σε περίπτωση δε συγχορήγησης άλλων κατασταλτικών η δράση είναι αθροιστική. Επιδράσεις στη ψυχική σφαίρα: ευφορία, δυσφορία, ανυπομονησία, παραισθήσεις και κατάθλιψη. Άλλες παρενέργειες: ξηροστομία, αταξία, μυϊκή αδυναμία, τρόμος, ταχυκαρδία, ορθοστατική υπόσταση, επιπλέον όταν χορηγηθούν σε παιδία και εγκύους ή ανοσοκαταστελμένους ασθενείς πρέπει να προσεχθεί η πιθανή ενδοκρινική και ανοσοκατασταλτική επίδραση. Συμπερασματικά δεδομένα για την θέση της κάνναβης στην ιατρική παρουσιάζονται στο βιβλίο Cannabis sativa Μαρσέλος – Καραγιαννίδου (βλ. σελ 154-155) όπου αναφέρεται η επιφύλαξη για κάποιες χρήσεις και ειδικά όταν καπνίζεται λόγω της παρουσίας του καπνού και των επιβλαβών ουσιών της καύσης. Αναφέρονται δε οι αντιεμετικές και ορεξιογόνες δράσεις και η ανάγκη περαιτέρω έρευνας βέβαια μιλάμε για βιβλίο του 2005 και από τότε σαφώς και η έρευνα για την κάνναβη και κυρίως στην μάχη κατά σοβαρών εκφυλιστικών ασθενειών προχώρησε με αλματώδη βήματα και πολλά νέα δεδομένα προέκυψαν.

Κάνναβη και πνευματικότητα

…Εκείνοι που κατανοούν τις πολλαπλές φαρμακευτικές ιδιότητες της πιθανόν να γνωρίζουν και την ικανότητα της να ανυψώνει την ανθρώπινη συνείδηση, παρόλο που όλα τα μυστικά μπορεί να έχουν πρωτοανακαλυφθεί από τους σαμάνους της Κίνας και τους ιερείς των θρησκειών. Σύμφωνα με ένα βιβλίο που δημοσιεύτηκε από τους χρήστες κάνναβης της Αιθιοπικής Κοπτικής Εκκλησίας, ένας Ταοϊστής ιερέας του 5ου αιώνα π.Χ. μαρτυρούσε ότι η κάνναβη χρησιμοποιούνταν από τους «νεκρομάντεις, για να ταξιδεύουν στο χρόνο και να μαντεύουν τα γεγονότα του μέλλοντος». Επίσης έχουν επιζήσει διάφορες αρχαίες προειδοποιήσεις ότι οι παραισθήσεις θα βυθίσουν αυτούς που θα κάνουν κατάχρηση του Ma-Fen ή του καρπού της κάνναβης, αλλά η χρησιμοποίηση αυτού του μακροσκελούς όρου βοηθάει κάποιον να «επικοινωνήσει με τα πνεύματα και να φωτίσει το σώμα κάποιου».
Η πιο παλιά απόδειξη που επιβεβαιώνει τη σχέση της κάνναβης με την πνευματικότητα προέρχεται από την Ινδία. Χρονολογείται γύρω στο 1400 π.Χ. και έχει σχέση με ακόμη παλιότερο υλικό, με το Ινδικό Θρησκευτικό βιβλίο Athharva Veda που αναφέρει το ιερό χόρτο σαν το μέσο με το οποίο κάποιος μπορεί να επικοινωνήσει με το θεό Σίβα, θεότητα του πνευματικού διαφωτισμού στην Ινδική Τριάδα. Το κείμενο εκλιπαρεί το ιερό φυτό να «μας απελευθερώσει από τη συμφορά» και «να μας προστατέψει …από τις αρρώστιες και όλους τους δαίμονες». Σύμφωνα με την Ινδική παράδοση, το φυτό της κάνναβης δημιουργήθηκε όταν οι θεοί ανατάραξαν τον ωκεανό του παραδείσου χρησιμοποιώντας το όρος Mandara ως αναδευτήρι. Μια σταγόνα νέκταρ χύθηκε στη γη, και σε εκείνο το σημείο φύτρωσε η κάνναβη. Από το δέκατο αιώνα, αυτό το νέκταρ του bhang – ένα θείο δώρο, κι ένα αγαπημένο φυτό των θεών Ίντρα και Σίβα – έχει ονομαστεί Indracana. O Δρ. C. Creighton ένας βρετανός γιατρός έγραφε το 1903 ότι η «κερήθρα» στον Υμνο του Σολομώντα (5:1) και το «μελένιο ξύλο» στον Σαμουήλ 14:25-45 είναι η κάνναβη. Σε μεταγενέστερες αναφορές ο Ιωνάθαν βύθισε μια ράβδο στην «κερήθρα» και έπειτα έβαλε το χέρι του στο στόμα του και τα μάτια του έλαμψαν. Μέχρι τον 13ο αιώνα η Ιερά Εξέταση έθεσε την κάνναβή εκτός νόμου όπως και πολλά ακόμη θεραπευτικά βότανα. Η χρήση της κάνναβης είτε ως μέσο επικοινωνίας με το θεό, είτε ως φάρμακο είτε ως ευφορικό θεωρούνταν μαγεία και οι χρήστες αντιμετώπιζαν την θανατική καταδίκη. Ανάμεσα σε αυτούς που εκδιώχτηκαν ήταν και η Ζαν Νταρκ, η οποία κατηγορήθηκε ότι χρησιμοποιούσε κάποια μαγικά βότανα μεταξύ αυτών και την κάνναβη για αν ακούει φωνές… Το 1481 ο Πάπας Ινοκέντιος ο VII εξέδωσε ένα παπικό διάταγμα με το οποίο την ανακήρυσσε ως μίασμα, που ήταν μέρος των ανθρώπων του σατανά και αποτελούσε επίθεση της θρησκείας του Αραβικού πολιτισμού γενικότερα. Το διάταγμα που κράτησε πάνω από 150 χρόνια προκάλεσε αρκετές αντιδράσεις. Ο Βενεδικτίνος μοναχός και ριζικός ετερόδοξος Francois Rabelais (1483-1553) σατίρισε την εκκλησία και την πολιτεία στο βιβλίο του Γαργαντούας και Πανταγκρουελ στο οποίο το βότανο Πανταγκουέλιον είναι η κάνναβη. Το 1845, ο Γάλλος ψυχίατρος Δρ. Jacques J. Moreau, ανέφερε τα συμπεράσματα για την τοξικότητα της κάνναβης στα οποία κατέληξε τρώγοντας χασίς, από την Αλγερία. Για το ιατρικό κοινό περιέγραψε την εμπειρία – ευφορική, παραισθησιογόνα, ονειροπόληση και ασυναρτησία – με σοβαρούς ιατρικούς όρους. Στους φίλους του, ανάμεσα και ο συγγραφέας Th. Gautier, τους μίλησε με ενθουσιασμό και τους είπε «Δοκιμάστε το!». Ακολουθώντας την συμβουλή του γιατρού του, ο Gautier διέδωσε αυτά τα ευχάριστα νέα στον μποέμικο κύκλο του, ανάμεσα τους ο Ch. Baudelaire & Al. Dumas. Μετά από λίγο αυτός ο κύκλος συναντιόταν τακτικά στο ξενοδοχείο Primodan ως Le Club de Hachischins για να μασήσουν το dawamesk, ένα γλύκισμα από κάνναβη. Επίσης στον παλιό κόσμο σε περιοχές της Ανατολικής Ευρώπης έχουν επιβιώσει διάφορα έθιμα όπως το έθιμο να ρίχνουν μια χούφτα σπόρους στη φωτιά σαν προσφορά στους νεκρούς (πιθανός από τους Σκύθες), στην Πολωνία και την Λετονία ετοιμάζουν σούπα από σπόρους κάνναβης (σεμιενιατκα) για τους νεκρούς την Παραμονή των Χριστουγέννων, καθότι αυτή τη μέρα πιστεύουν ότι οι νεκροί επισκέπτονται τις οικογένειες τους. Επιγραμματικά μπορούμε να παρουσιάσουμε κάποιες μόνο από τις πάμπολλες αναφορές σε διάφορες θρησκείες: Ινδουισμός: οι Βέδες αναφέρουν ότι το μπανγκ είναι το μέσον με το οποίο ο άνθρωπος επικοινωνεί με το θεό Σίβα και λυτρώνεται από την αμαρτία. Επιπλέον αναφέρουν ότι στο μπανγκ ζεί ένας φύλακας. Από ιστορικής πλευράς το μπανγκ συνδέθηκε με την Κάλι τη θηλυκή πλευρά του Σίβα στις μεσαιωνικές Ταντρικές σεξουαλικές ιεροτελεστίες. Ο Ernst von Bibra (1806-1878) αναφέρει ότι πιθανός το μυστικό των φακίρηδων είναι το χασίς. Ένα στοιχείο που ενισχύει τη θεωρία του είναι ότι βοηθά τους Ινδουιστές σαντού, να αντέχουν σε μακριές νηστείες, και βοηθά επίσης τους χωρικούς να αντέχουν μεγάλες περιόδους πείνας. Βουδισμός: Στη Βουδιστική παράδοση Mahayana ο θρύλος λέει ότι ο Βούδας έζησε με ένα σπόρο κάνναβης την ημέρα τα 6 χρόνια της ασκητικής ζωής του πριν από την φώτιση. Ισλαμισμός: Στον Ισλαμισμό το μπανγκ αντιπροσωπεύει το πνεύμα όχι του Παντοδύναμου αλλά το πνεύμα του προφήτη Khizr, δηλαδή του Ηλία. Οι Σούφι συνδέονται περισσότερο από ότι οι άλλοι Μουσουλμάνοι. Χαρακτηριστικά ο Τούρκος ποιητής Fuzuli ισχυρίζεται ότι το χασίς είναι ο ίδιος ο δάσκαλος των Σούφι. Ζωροαστρισμός: Είναι πιθανός η ουσία χαόμα, που βρίσκεται στο κέντρο του Ζωροαστρικού μύθου. Οι Μάγοι της Χριστιανικής Ιστορίας της Γέννησης του Χριστού ήταν γνώστες του Ζωροαστρισμού, έτσι πολλοί υπερασπιστές της κάνναβης θεωρούν ότι ένα από τα δώρα ήταν και η κάνναβη. Ιουδαισμός: Ο Sula Benet γράφει ότι … η εκπληκτική ομοιότητα ανάμεσα στη Σημιτική λέξη Κάνμπος και τη Σκύθικη λέξη cannabis με οδηγεί στην υπόθεση ότι η Σκύθικη λέξη ήταν Σημιτικής προέλευσης… Το 1980 οι ετυμολόγοι στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ κατέληξαν ότι η λέξη της Παλαιάς Διαθήκης kineboisin στην πραγματικότητα σήμαινε κάνναβη. Αφρικανικές Παραδόσεις: Ο χριστιανισμός της Αιθιοπίας στον οποίο η χρήση της κάνναβης είναι συνηθισμένη τοποθετείται χρονολογικά πριν το σχηματισμό της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας .Η Αιθιοπική Κόπτικη Εκκλησία Σιών διατηρεί ένα έθιμο Θείας Ευχαριστίας που βασίζεται στην κάνναβη, και τις αρχές του οποίου οι γεροντότεροι αποδίδουν μέσω της προφορικής στους πρόγονους τους πριν τους χρόνους του Χριστού. Όταν οι ιθαγενείς εκείνης της περιοχής μεταφέρθηκαν στη Τζαμάικα σαν σκλάβοι έφεραν μαζί τους και την πνευματική χρήση της κάνναβης, πιθανός σπέρνοντας τους σπόρους για την υιοθεσία της από το σύγχρονο κίνημα των Ράστα. Κινέζικος Ταοισμός: Ο γιατρός του 7ου αιώνα Meng Shen γράφει ότι πρέπει να τρώει κανείς σπόρο κάνναβης για τουλάχιστον 3 μήνες για να δει πνεύματα με αυτό τον τρόπο. Υπάρχουν επίσης στοιχεία για την ύπαρξη επικοινωνίας ανάμεσα στον Ταοϊσμό και ορισμένες γνωστές μυστικιστικές παραδόσεις της Περσίας και της Ινδίας που χρησιμοποιούν κάνναβη. Χριστιανισμός: Η χριστιανική παράδοση της θείας ευχαριστίας πιθανόν να προέρχεται από προηγούμενες παραδόσεις - του Ιουδαισμού και του Ζωροαστρισμού στις οποίες χρησιμοποιούσαν κάνναβη και άλλες ψυχοδραστικές ουσίες. Δυτικός αποκρυφισμός, Ερμητισμός και Μυστικισμός: Στο βιβλίο Green gold, the Tree of life λένε ότι οι Ροδόσταυροι όσο και οι Ελευθεροτέκτονες έμαθαν για τις δυνάμεις της με την επαφή τους με Αραβικές πηγές. Μεσαιωνικά εσωτεριστικά και αλχημικά κείμενα περιέχουν πολλές αναφορές στον Σουφισμό και τον Ζωροαστρισμό, που είναι στενά συνδεδεμένες με την κάνναβη. Πολλοί ήταν αυτοί που το χρησιμοποίησαν, έγραψαν για αυτό και το ανύψωσαν καθότι όπως ανέφεραν ήταν κομβικό στην «ανύψωση τους» κάποιοι μόνο από αυτούς είναι οι W.B. Yeats, Dion Fortune, George Gurdjieff, H.G. Wells και πολλοί άλλοι. Κάνναβη και Μυστικιστικός Ερωτισμός: Κάποιοι θεωρούν ότι η κάνναβη είναι αφροδισιακό. Σύμφωνα με τον ολιστικό συγγραφέα Andrew Weil «Οι εμπειρίες των ανθρώπων που καπνίζουν μαριχουάνα είναι εκπληκτικές στην ποικιλία τους επειδή η μαριχουάνα έχει πολύ μικρή εσωτερική δραστηριότητα σε σύγκριση με άλλες ουσίες και δεν είναι ούτε κατασταλτική ούτε διεγερτική». Ο Weil δεν την θεωρεί αφροδισιακό. Από την άλλη μεριά στα αισθησιακά άτομα μπορεί να ανεβάσει τη σεξουαλική εμπειρία σε θεία επίπεδα. Οι εραστές που αγαπούν την κάνναβη θεωρούν ότι διευρύνει τις ερωτικές αισθήσεις, καθυστερεί την εκσπερμάτωση στους άνδρες, και ενισχύει την αίσθηση ότι 2 άτομα ενώνονται και γίνονται 1. Έτσι λοιπόν δεν είναι παράξενη η ένωση της κάνναβης με την Τάντρα. Η κάνναβη και η λατρεία της Μεγάλης Μητέρας: Ο Terence McKenna αναφέρεται σε αυτά τα αρχαία θέματα για να δημιουργήσει ένα όραμα για ένα αρμονικό μέλλον, αναλυτικότερα αναφέρει: …Η παρούσα παγκόσμια κρίση είναι μεγαλύτερη από κάθε άλλη προηγούμενη κρίση της ανθρώπινης ιστορίας, και επομένως η λύση μας πρέπει να είναι εξίσου δραστική. Προτείνω ότι πρέπει να υιοθετήσουμε το φυτό ως οργανωτικό μοντέλο για τη ζωή στον εικοστό αιώνα, ακριβώς όπως το κομπιούτερ είναι το κυρίαρχο νοητικό-κοινωνικό μοντέλο στο τέλος του εικοστού αιώνα, και η ατμομηχανή ήταν η κύρια εικόνα του δέκατου ένατου αιώνα. Αυτό σημαίνει να πάμε πίσω στο χρόνο σε μοντέλα που ήταν επιτυχή 15000 με 20000 χρόνια πριν. Όταν γίνει αυτό, θα είναι δυνατό να δούμε τα φυτά σαν τροφή, καταφύγιο, ρουχισμό και πηγές εκπαίδευσης και θρησκείας….. Αυτό το ονομάζει Αρχαϊκή Αναβίωση ….Η επιστροφή στην αγκαλιά της πλανητικής συντροφικότητας σημαίνει να αντικαταστήσουμε το ιστορικά δημιουργημένο εγώ με ένα πιο μητρικό και διαισθητικό στυλ… Μια τέτοια επαφή θα καθοδηγηθεί, βέβαια, από τους γκουρού του φυτικού βασιλείου, τα ψυχοδραστικά φυτά. Συμβουλή: οι ουσίες πιθανόν να εισάγουν κάποιους αναζητητές στις πιθανότητες αυξημένης συνειδητότητας δεν μπορούν να προσφέρουν την φώτιση αυτή καθαυτή.

Βιβλιογραφία Ψυχολιχουδιές Chris Kilham Weed Stoned J.M. Βιομηχανική Κάνναβη Νικολαίδης Το ίαμα κάνναβη Οικονομόπουλος Γιώργης Το πλήρες βιβλίο της κάνναβης Rowan Robinson Cannabis sativa Μαρσέλος & Καραγιαννίδου